Trosolwg

Mae cwrs Hanes Protest Cymru, a gyflwynir yng Ngweithdy Dove yn Bawnen gan ein tiwtor profiadol a gwybodus, Catherine Davies, yn cynnig archwiliad difyr a hygyrch o brotestiadau a mudiadau allweddol sydd wedi llunio’r Gymru fodern. Mae’n edrych ar ddigwyddiadau pwysig megis protestiadau chwarelwyr y Penrhyn a streic y glowyr 1984–85, yn ogystal â’r ymgyrch i achub pentref Capel Celyn yng Nghwm Tryweryn. Ymdrinnir â hanes Cymdeithas yr Iaith Gymraeg, gan olrhain ei heriau a’i llwyddiannau hyd at heddiw. Mae dysgwyr hefyd wedi archwilio’r frwydr dros sefydlu S4C, datblygiad datganoli, a thwf Yes Cymru.

Nodwedd allweddol o’r cwrs Hanes Protest Cymru yw ei ddull rhyngweithiol, sy’n annog dysgwyr i rannu eu profiadau a’u straeon eu hunain. Mae achosion, digwyddiadau a chanlyniadau’r protestiadau hyn yn cael eu harchwilio’n fanwl, gyda ffocws arbennig ar rôl menywod sy’n cael ei hanwybyddu’n aml. Mae’r cwrs yn defnyddio fformat amlgyfrwng i amlygu arwyddocâd parhaol y symudiadau hyn a sut maent yn parhau i ddylanwadu ar Gymru heddiw.

Mae cwrs Hanes Protest Cymru wedi dod yn ddewis hynod boblogaidd ymhlith dysgwyr.

Hanes protestio yng Nghymru

Mae hanes protestio yng Nghymru yn adlewyrchu cryfder ac undod ei phobl wrth ymladd dros gyfiawnder, cadwraeth ddiwylliannol, a hawliau gweithwyr. Ffurfiodd digwyddiadau fel streiciau chwarelwyr y Penrhyn, streic y glowyr 1984–85, ac ymgyrch Cwm Tryweryn hunaniaeth Cymru a dylanwadu ar newid cymdeithasol ehangach. Heddiw, mae’r etifeddiaeth hon yn parhau i fod yn berthnasol wrth i Gymru barhau i fynd i’r afael â materion datganoli, diwylliant, a chydraddoldeb cymdeithasol.

Yn ystod Streic y Glowyr 1984-1985, ffurfiodd grŵp o ferched o Gwm Dulais, a oedd yn cefnogi’r glowyr ar streic, grŵp merched. Daethant at ei gilydd i siarad am sut roedd y streic a’i heffaith gymdeithasol a gwleidyddol wedi effeithio ar eu bywydau. O’r trafodaethau hyn, penderfynodd y grŵp greu canolfan gymunedol a fyddai’n cynnig addysg a hyfforddiant i fenywod. Cynlluniwyd y ganolfan i ddarparu gofal plant am ddim, cludiant am ddim, ac opsiynau dysgu hyblyg, rhan-amser. Yr union ganolfan hon, a sefydlwyd gan fenywod oedd yn cefnogi’r glowyr yn eu cymuned, yw’r lleoliad bellach ar gyfer cynnal cwrs Hanes Protest Cymru, sef Gweithdy Dove.

Amcanion a Dyluniad y Cwrs

Cynlluniwyd y cwrs i archwilio protestiadau a symudiadau allweddol sydd wedi llunio’r Gymru fodern, gan gynnig dealltwriaeth ddofn i ddysgwyr o’u heffaith gymdeithasol a gwleidyddol. Mae’r cwrs yn edrych ar ddigwyddiadau hanesyddol arwyddocaol megis protestiadau chwarelwyr y Penrhyn, streic y glowyr 1984–85, y frwydr i achub Capel Celyn, a sefydlu S4C. Gan dynnu ar ei phrofiad yn addysgu’r Gymraeg—lle y cododd hanes Cymru’n aml—datblygodd Catherine Davies y cwrs gyda ffocws ar ryngweithio ac ymgysylltu.

Gan ddefnyddio dulliau addysgu amrywiol megis adrodd straeon, cyflwyniadau amlgyfrwng, a thrafodaethau grŵp, mae’r cwrs yn rhoi darlun cyflawn o hanes protestiadau. Mae’r dulliau hyn yn helpu dysgwyr i ddeall arwyddocâd y symudiadau hyn a’u perthnasedd parhaus wrth lunio’r Gymru fodern.

Yr Ymagwedd Ddwyieithog

Roedd y dull dwyieithog yn sicrhau hygyrchedd i siaradwyr Cymraeg a Saesneg, gan greu amgylchedd dysgu cynhwysol. Mae Catherine Davies, a ddysgodd Gymraeg fel oedolyn, bellach yn cyflwyno cyrsiau yn y Gymraeg ac yn ddwyieithog. Mae ei chyflwyniad o’r cwrs Hanes Protest Cymru yn adlewyrchu’r dull dwyieithrwydd hwn, gyda sesiynau’n cael eu cynnig yn Gymraeg a Saesneg. Yng Ngweithdy Dove, mae darpariaethau cyfrwng Saesneg yn ymgorffori’r Gymraeg trwy ddeunyddiau addysgu megis cyflwyniadau PowerPoint, dyfyniadau, a thrafodaethau anffurfiol gyda siaradwyr Cymraeg ar lefelau hyfedredd amrywiol, o’r rhugl i ddechreuwyr. Mae’r dull dwyieithog hwn yn gwella gwybodaeth, dealltwriaeth a hyder dysgwyr wrth ddefnyddio’r Gymraeg, gan feithrin amgylchedd cefnogol lle mae rhwystrau ieithyddol yn cael eu lleihau, a chyfoeth diwylliannol y Gymraeg yn cael ei ddathlu.

Pam y Protest Hanes?

Ysbrydolwyd y cwrs gan brofiad Catherine Davies o ddysgu Cymraeg, lle roedd trafodaethau am hanes Cymru yn codi’n aml. Gan gydnabod bod yr hanes cyfoethog hwn yn cael ei esgeuluso’n aml, esboniodd, “Yn aml mae hanes Cymru wedi cael ei anwybyddu, ac nid yw dysgwyr wedi cael y cyfle i archwilio hanes a diwylliant cyfoethog eu gwlad eu hunain, Cymru. Mae’r cwrs hwn wedi rhoi cyfle gwych i ddysgwyr wneud hynny.” Arweiniodd llwyddiant y cwrs ac adborth cadarnhaol at ddatblygu cyrsiau ychwanegol, gan ehangu ar themâu’r cwrs gwreiddiol.

Adborth ac Effaith

Mae adborth gan ddysgwyr wedi bod yn hynod gadarnhaol, gyda llawer yn canmol dull cynhwysol a rhyngweithiol y cwrs. Amlygodd y dysgwyr sut y dyfnhaodd eu dealltwriaeth o brotestiadau Cymreig allweddol a’u harwyddocâd hanesyddol, gan werthfawrogi’n arbennig y ffocws ar rolau merched yn y mudiadau hyn. Mae Catherine Davies wedi derbyn sylwadau fel, “Roedd y cwrs yn ddiddorol iawn i mi,” ac, “Fyddwn i ddim yn newid dim.” Adlewyrchir poblogrwydd y cwrs yn ei bresenoldeb cryf, gyda llawer o ddysgwyr yn dychwelyd i archwilio iaith, hanes a diwylliant Cymru ymhellach.

Agweddau Mwyaf Gwerthfawr

Yr agweddau mwyaf gwerth chweil ar gyflwyno’r cwrs Hanes Protest Cymru i Catherine fu gweld dysgwyr yn datblygu dealltwriaeth ddyfnach o arwyddocâd hanesyddol protestiadau a’u rôl wrth lunio hunaniaeth leol a chenedlaethol. Mae hi wedi gwerthfawrogi’n arbennig y cyfle i dynnu sylw at gyfraniadau merched yn y mudiadau hyn sy’n cael eu hanwybyddu’n aml, gan roi persbectif ehangach ar hanes Cymru. Yn ogystal, mae Catherine wedi ei chael yn bleser gweld cyfranogwyr yn dilyn diddordebau personol ochr yn ochr â chyfoedion o’r un anian, gan feithrin ymdeimlad o gymuned ac ymgysylltu. Wrth fyfyrio ar y cwrs, dywedodd Catherine, “Yn hanesyddol bu diffyg addysgu yn yr ardaloedd hyn yng Nghymru, ac mae’r Hanes Protest a chyrsiau dilynol yn helpu i fynd i’r afael â’r bwlch hwnnw tra hefyd yn dod â’r Gymraeg i mewn i’r sgwrs, gan gyfoethogi dealltwriaeth dysgwyr o dreftadaeth a diwylliant Cymru.”

Symud Ymlaen

Wrth i gwrs Hanes Protest Cymru ddatblygu o gyrsiau iaith Gymraeg Catherine, bydd yr hyn a gynigir yn y dyfodol yn adeiladu ar y cwrs presennol “Merched Dylanwadol yng Nghymru”, y mae Catherine yn ei gyflwyno yng Ngweithdy Dove. Mae’n bwriadu ennyn diddordeb ei dysgwyr mewn trafodaethau am bosibiliadau a chyfleoedd dysgu yn y dyfodol, gyda’r nod o ddyfnhau eu dealltwriaeth o hanes, diwylliant Cymru a’r iaith Gymraeg. Mae cynnwys dysgwyr wrth lywio cyfeiriad eu haddysg wedi bod yn ysgogol ac yn llwyddiannus, gan helpu i gadw dysgwyr presennol tra’n denu cyfranogwyr newydd i gofrestru.